Begroting 2023: Sociaal, Groen en Duurzaam

"Voorzitter, afgelopen zaterdag hebben we het genoegen gehad om kennis te mogen maken met onze waarnemend burgemeester Onno Hoes. En hoewel hij komende dinsdag in functie zal aantreden in plaats van vandaag, heten wij hem vanuit deze plek van harte welkom in onze mooie stad Roermond. Onze sociale, groene en duurzame stad wel te verstaan.", opende fractievoorzitter Anouk Dolmans haar woordvoering.

Het is de eerste begroting van het college in deze samenstelling. Een begroting waarin de fractie het coalitieakkoord De stad van ambitie, daadkracht en verbinding terugziet. En dat is hartstikke mooi natuurlijk. En terwijl het coalitieakkoord is opgebouwd uit ambitie, is deze begroting meteen boter bij de vis. Het coalitieakkoord is hiermee van meet af aan niet slechts een papieren tijger, maar een begroting waarvan de inwoners van onze stad per direct de vruchten mogen plukken. En daar is GroenLinks heel blij mee.

Het doet de fractie deugd dat de drie pijlers, sociaal, groen en duurzaam, goed geland zijn in deze begroting. Niet alleen als losse, op zichzelf staande thema’s, maar als kernwaarden binnen alle domeinen van deze begroting.

Laat ons toelichten wat deze begroting tot een sociale begroting maakt. Op de eerste plaats: het bieden van bestaanszekerheid voor al onze inwoners. Dit thema in de begroting bevestigt het streefbeeld dat wij voorstaan van een sociale stad. Het hoeft weinig toelichting dat we ons beseffen dat bestaanszekerheid onder druk staat door alle crises die zich voordoen. Klimaatverandering, uitputting van de aarde, mensen op de vlucht door oorlog, en ook de woningnood zijn geen op zichzelf staande crises, maar de gevolgen van een systeem waarmee we onze maatschappij hebben ingericht. Een economisch systeem met een niet bij te houden inflatie tot gevolg.

De cijfers liegen er niet om. Het aantal huishoudens dat genoodzaakt is zich te beroepen op de voedselbank is groeiende. GroenLinks geeft dan ook gehoor aan de oproep om mee te helpen met de landelijke actie op 10 december a.s. Niet alleen mensen die moeten leven van een bijstandsuitkering wenden zich tot de voedselbank. Ook de mensen met een baan. Werkende armen, daar praten we over. Omdat de lonen niet meegroeien met de prijsstijgingen. Voelbaar in elk huishouden, voelbaar in onze portemonnee als we onze boodschappen doen. Zo kost bij wijze van spreken vandaag een brood €1,85 en morgen €2,25. Zo gaat het met vele producten, met als gevolg dat ons boodschappenmandje steeds minder gevuld is bij dezelfde besteding. GroenLinks is dan ook van mening dat het opnemen van een begrotingspost Taskforce Armoede, tezamen goed voor een half miljoen, geen luxeproduct is, maar een voorwaarde om bestaanszekerheid veilig te stellen.

Zoals hierboven beschreven zijn de crises de gevolgen van een systeem waarmee we onze maatschappij hebben ingericht. Een economisch systeem waarbij marktwerking en privatisering wat GroenLinks betreft niet langer houdbare uitgangspunten zijn. De overheid is nodig! De overheid is nodig voor bestaanszekerheid van onze inwoners en van onze gemeenschap als geheel. Zo hebben verenigingen, culturele instellingen en maatschappelijke organisaties onze gemeente nodig om het hoofd boven water te kunnen houden.

Kunnen we als gemeente alle financiële klappen opvangen? Nee. Kunnen we als gemeenschap alle financiële lasten dragen? Misschien. Zijn we bereid om elkaar vast te houden en te helpen waar de noden het grootst zijn? Ja. Wat GroenLinks betreft een volmonding ja. En dat doen we door daadkracht te tonen middels deze begroting en de verbinding aan te gaan met de gemeenschap.

Zijn alle ambities reeds geland in deze begroting? Nee. En dat is gezien de tijdspanne ook niet realistisch. Het college en de ambtelijke organisatie komen eer toe voor hetgeen er nu voor ons ligt. Dank daarvoor. Dit betekent overigens niet dat er niet kritisch gekeken zou mogen worden naar de begroting. Zo ook naar de Pilot Basisbanen. GroenLinks is van mening, tezamen met meerdere partijen in deze raad, dat een Pilot Basisbanen gedurende één kalenderjaar te kort is. Het verdient een langere tijd om deze goed te kunnen monitoren, zowel kwalitatief als kwantitatief.

Het lijkt misschien om cijfers te gaan. Niets is minder waar voorzitter. Het gaat om mensen. Het gaat over de kwaliteit van leven voor hen en de betekenis die het geeft aan hun welzijn. Het geeft mensen de bevestiging dat hij, zij of hen er mag zijn. Dat men meedoet en meetelt in onze samenleving. Het draagt bij aan positieve gezondheid. Het haalt mensen uit een isolement.

En natuurlijk, naast het sociale aspect, dragen basisbanen bij aan de economie. Het helpt mensen uit de bijstand naar werk en GroenLinks spreekt de hoop uit dat een positief welbevinden inhoudt dat mensen minder een beroep hoeven te doen op onze gezondheidszorg. De fractie is tevens de mening toegedaan dat een goede scope ook groter moet zijn dan een drietal basisbanen. Daarom is ons voorstel om in plaats van eenmalig €100.000 op te nemen in de begroting, deze post te verhogen naar €600.000, verdeeld over drie jaren.

Laat ons toelichten wat deze begroting, een groene begroting maakt. De vastgestelde groenvisie blijft onverminderd van kracht. Dit maakt dat het vergroenen van onze stad op de ingezette voet door kan gaan. Voor GroenLinks was dit voorwaarde voor het ondertekenen van het coalitieakkoord. Deze begroting laat zien dat groen ook door onze coalitiepartners gedragen wordt. En dat is goed voor onze stad, voor onze inwoners wel te verstaan.

Een groene leefomgeving is van invloed op het welbevinden van ons allemaal. Het draagt niet alleen bij aan ontspanning en ontmoeting. Het nodigt ook hiertoe uit. We kennen allemaal het leugenbenkske in onze stad. Nog beter is het als deze in een groene, bomenrijke omgeving staat, en voor verkoeling zorgt tijdens de zomerse hittestress. GroenLinks is dan ook verheugd terug te lezen in de begroting dat het komende jaar het één miljoen bomenplan nog steeds in uitvoering zal zijn. Aanplant van bomen zijn niet alleen de zuurstof van ons allemaal. Ze zijn onderdeel van onze stedenbouwkundige planning en vormen de verbindingen tussen onze binnenstad, wijken en kernen en ons buitengebied.

Bomen zijn mede de dragers van onze biodiversiteit en daarmee onderdeel van de levensaders van insecten en andere dieren. Voor onze inwoners zijn de revenuen van het bermen- en maaibeleid al zichtbaar. Minder maaien maakt dat een diversiteit aan bloemen de kans krijgt om tot bloei te komen. Behalve dat het een prachtig kleurenpalet oplevert, zorgen bloemen ervoor dat onze bedreigde bijenpopulatie kan voortleven. Insectenhotels zijn mooi, maar zonder het in stand houden van bloeiende natuurstroken lukt het niet. GroenLinks is verheugd te zien dat dit verankerd is in de begroting door een Impuls Biodiversiteit op te nemen. Het beantwoordt aan de daadkracht van het college om ook deze ambitie waar te maken.

Niet alleen de gemeentelijke organisatie zet zich in voor meer biodiversiteit en groen. Steeds meer inwoners van onze stad nemen het initiatief om ruimte te geven aan biodiversiteit en groen in hun eigen leefomgeving. Buurtbewoners slaan de handen ineen om in gezamenlijkheid gemeentegroen te adopteren of kiezen voor de aanleg van een geveltuin. Iets waarbij de gemeente graag faciliteert. Tegels eruit en groen erin. Dat is het credo van vandaag de dag.

Behalve dat de stad groener kleurt, voelen onze inwoners zich medeverantwoordelijk voor het schoonhouden van hun eigen straat, buurt en woonwijk. Zwerfafval ruimen, peuken rapen en de MaasCleanUp zijn allemaal acties, waaraan vele vrijwilligers een steentje bij willen dragen. Schoon en groen gaan samen hand in hand. Voor de gezondheid en het welbevinden van de mensen, en ter bevordering van de sociale cohesie in de buurt. Als gemeenschap stropen we samen onze mouwen op om Roermond een groene impuls te geven. Zoals zojuist gezegd: tegels eruit en groen erin, is het credo. Om dit financieel kracht bij te zetten, diende de fractie het amendement Groene Impuls mede in, om extra budget vrij te maken.

In de begroting lezen we terug dat er tezamen met stakeholders gewerkt wordt aan de transitie van het Nationaal Park de Meinweg. Het college geeft hierbij aan dat uitbreiding van functies begrensd moeten worden om de status Nationaal Park te behouden. Volgens GroenLinks een goede zaak. Niet voor niets hebben we onze zorgen geuit middels het stellen van artikel 43 vragen omtrent de ontwikkelingen in Elmpt, gelegen in dit natuurgebied.

Behoud van natuur is geen rekening die we alsmaar kunnen doorschuiven naar volgende generaties. Behoud van natuur is niet alleen voorbehouden aan klimaatactivisten. Juist niet. Behoud van natuur gaat ons allemaal aan en is een antwoord op de klimaatverandering die gaande is.

Niet alleen behoud van Nationaal Park de Meinweg. Ook behoud van natuur binnen onze eigen gemeentegrenzen. Onze fractie hoopt dat de Quickscans Wonen inzichtelijk zullen maken dat inbreiding ten behoeve van woningbouw voldoende mogelijkheden biedt. Het dient ons allemaal als uitbreiding ten koste van natuur gespaard kan blijven.

Tijdens de inleiding van deze beschouwingen hebben we reeds aangegeven dat de drie pijlers, sociaal, groen en duurzaam, goed geland zijn als kernwaarden in deze begroting. Rest ons nu om in te gaan op duurzaamheid. Zojuist is klimaatverandering al aangestipt in het kader van behoud van natuur. Ter illustratie had de fractievoorzitter the Climate Book van Greta Thunberg meegenomen. De kleurenovergang van blauw naar rood laat zien dat de zorgen over de opwarming van de aarde actueler is dan ooit te voren. Het boek was aangeschaft door haar zoon. Het geeft maar aan dat zijn generatie de urgentie ziet. Een generatie die met recht aan ons vraagt: En wat zijn jullie bereid te doen om verdere opwarming te voorkomen?

Elke vrijdagmiddag staan de jongeren van Fridays for Future op het Stationsplein te demonstreren om aandacht te vragen voor het klimaat. Vorige week zaterdag was er de Nacht van de Nacht. Deze zelfde jongeren hadden een stadswandeling uitgezet om ons bewust te maken van lichtvervuiling in Roermond. We werden met de neus op de feiten gedrukt. Verlichte etalages en een enorm verlichte parkeergarage bij het outlet. En terwijl de lichten tijdens de Nacht van de Nacht in ons stadhuis gedoofd waren, laat het zien dat er nog veel winst te behalen is door ‘s nachts de lichten te doven.

Laten we er maar geen doekjes om winden. Thuis zit menigeen gehuld in een slaapzak op de bank om zich warm te houden, met enkel een spaarlamp en het televisiescherm aan, omdat de energielasten niet meer toelaten dan dat. Op het voortgezet onderwijs worden hoodies uitgedeeld aan leerlingen, en is het niet een keer per jaar maar dagelijks een warme truiendag. Beste collegeleden en collega-raadsleden, laat het duurzaamheidsvraagstuk niet alleen iets zijn van de jeugd zijn, maar van ons allemaal. Laten we beginnen met de thermostaat in deze raadszaal een anderhalve graad lager te zetten. We vernemen graag hoe alle collega’s hierover denken.

We herhalen `nogmaals de woorden van zojuist. Laat het duurzaamheidsvraagstuk niet alleen iets zijn van de jeugd zijn, maar van ons allemaal. Eerder in dit betoog hebben we reeds aangehaald dat klimaatverandering en uitputting van de aarde vanwege onze energiebehoeften geen op zichzelf staande crises zijn, maar de gevolgen van een systeem waarmee we onze maatschappij hebben ingericht.

Laat ons een tweetal zinnen citeren uit de begroting die dit onderschrijven. “Een duurzaam Nederland vereist een transitie op economisch, sociaal, ruimtelijk en ecologisch gebied en een fundamentele verandering van denken en handelen. Het gaat om grote maatschappelijke, economische en ruimtelijke veranderingen waarin we van iedere inwoner, ieder bedrijf en tal van betrokken organisaties iets vragen.” GroenLinks vindt het getuigen van ambitie, daadkracht en verbinding van dit college, om dit zo nadrukkelijk te beschrijven in deze begroting.

De klimaatcrisis is de grootste opgave van onze tijd is. Als we niet genoeg doen, laten we een onbewoonbare wereld achter voor de volgende generaties. In de programmabegroting 2023 staat geen klimaatdoel opgesteld voor de gehele gemeente in 2030. Het streefdoel van Nederland, in lijn met de Europese doelstelling, is om in 2030, 55 procent minder broeikasgassen uit te stoten ten opzichte van 1990. Dit doel is cruciaal om klimaatverandering niet verder uit de hand te laten lopen.

GroenLinks vraagt hierbij het college of dit doel haalbaar is voor onze gemeente Roermond. Zo ja, is het college bereid een toezegging te doen om dit in het duurzaamheidsbeleid te laten landen?

Tijdens de commissievergadering van vorige week maandag hebben we uitgebreid stilgestaan bij de beantwoording van de technische vragen. Onze fractie dankt het college en de ambtelijke ondersteuning hartelijk voor de beantwoording van alle gestelde vragen.